Fixie ya da sabit vitesli bisiklet

Fixed gear ya da kisaca fixie. Amerikada son yillarda giderek populerlesen bir bisiklet. Bir yasam bicimi. Bir kendini ifade edis bicimi. Bir kulturel sembol. . Bisikletle bir olmanin yolu. Ya da sadece bir hipster olmanin yolu. Sehrin cocugu, trafigin sorf tahtasi. Sade, fonksiyonel, saglam ve estetik. Arka disli arka tekere sabitlendigi icin, bisiklet gittigi surece pedallar da donuyor, pedallari durdurdugunuzda arka teker de duruyor. Bisikleti surerken ters yone pedallayarak fren yapabiliyorsunuz. Bisikleti surdugunuz surece pedal cevirmek zorundasiniz, durup dinlenmek yok. Tabi yokusa gelince siginacaginiz vitesler de yok, tek bir vitesle daglari taslari asmak gerekiyor. Kim boyle bir bisikleti kullanmak ister? Velodramlarda yarisan pist yariscilari yillardir antreman ve yaris amacli kullaniyorlar. Ama Velodram dedigin dairesel bir duz pist, orada kullanmak mantikli da kim asil bu aletleri sehirde kullanmak ister? Bisiklet kuryeleri. Sehir merkezlerinde sabahdan aksama gokdelenlerden gokdelenlere pedal basan kuryeler icin bisikletleri ekmek tekneleri. Ama duzenli kullanilan bir bisiklet, hizla yipranmaya da mahkum. Fren papuclari, kablo aksamlari, disliler, vites attiricilar vs. bir ton parca, bir ton pahali parca, bir ton cabuk eskiyen parca. Kuryeler velodramlarda ki tek vitesli fixieleri gorunce her halde Arsimed gibi Eureka! diyip hamamdan ciril ciplak firlamislardir. Bu minimal bisikletler, minimal olduklari icin cok saglamlar, cok hafifler, cok efektifler. Ustune ustluk ayni kalitedeki vitesli bir bisiklete gore cok daha ucuzlar. Yaris icin tasarlanan govdeleri agresif bir surus, ani manevra kabiliyeti, cabuk hizlanip cabuk durabilme yetilerini yaninda getiriyor. Butun gunlerini sehir trafigi icinde arabalarla geciren kuryeler icin bunlar tam da aradiklari ozelliklerdi.


Fixie’ler su anki popularitelerini bisiklet kuryelerine borclu. Fixielerin kuryelerden bisiklet camiasina yayilmasi ve bir kulte donusmesi cok uzun surmedi. Kuryelerin kendileri, giyim tarzlari, yasam bicimleri zaten populer kulturu uzun bir suredir besliyordu. Kurye tipi cantalar (messenger bags) 90larin basindan beri oldukca moda. Yukselen cevresel degerler, daha yesil bir yasam, daha az tuketim beraberinde arabalara karsi bisikleti koyan, cabuk eskiyen narin giyim kusam yerine ucuz ve saglam kiyafetler, gicir gicir dukkandan taze alinmis parlak cillop bir goruntu yerine eskimis old school havasinda bi imaj, cok fazla seye sahip olmak yerine az ve oz seye sahip olmak ve daha niceleri gibi degerleri de yaninda getirdi. Bisiklet butun bu kulturel donusumun bas kosesine gecerken, fixie tek kelime ile bu alt kulturun simgesi haline geldi. Bu alt kulturun tum degerleri fixielerin celik govdelerinde vucud buluyordu. Tabi bir de bu sade bisikletlerin estetigini de hesaba kattginizda, bir moda objesi olmalari cok uzun surmedi.


Bu alt kulturden bahsederken onun dogma buyume sehirli oldugunun altini tekrar tekrar cizmek lazim. Her ne kadar cevresel degerleri olsa da, dogayla bir butun olalim, cayirlara cimlere acilalim tendansina sahip degiller. Bu sehrin sokaklarinda ortaya cikan, sehrin sokaklarinda yasayan ve sehrin sokaklarindan beslenen tekno-kulturel bir hareket. Fixieler her ne kadar saglam olsalar da, sehrin asfalt yollarinda gidebilirler ancak. Sehrin bittigi yerde fixielerin saltanati da biter. Sadece bisikletleri degil, kulturleri ile de sehre baglilar. Sanati graffiti, gosteri sanatlari ve diger bilimum sokak sanatlari, mekanlari sehirlerin parklari cafeleri barlari, muziklerinde turn table, bol bol sampling ve dj’ler, yasamlari da oldukca dijitalize.

Fixie surenlerin tekrar tekrar dondukleri bir nokta da bisikletle bir butun olma hissi. Cok Zen bir duygu diye tanimliyorlar, sen ile bisiklet degil, senden ve bisikletten ote ikinizin bir pota altinda eriyip baska bir sey, bir butun oldugu bir tecrube. Bam baska bir farkindalik hali, bam baska bir varolus. Beatnikler gibi konusuyorlar, onlar gibi asiler, onlar gibi budist referanslari da var, ama Hindistana kacmak yerine kendi sokaklarinda kendi degerleri ile yasamayi tercih ediyorlar. Sanayi devrimi ve sehirlesme berberinde yabancilasmayi da getirmisti. Uretime yabancilasan isci. Kamusal alana yabancilasan, arabasinda ve apatmaninda izole edilmis sehirli. Beatnikler buna isyan edip dogaya kacmayi denemislerdi. Yeni yeni insanlar kafalarini cikarmaya basladilar icine tikildiklari deliklerden. Yeni yeni insanlar teknolojiyi izole eden bir duvar degil, kendilerine yeni imkanlar sunan birer arac olarak gormeye basladilar. O teknolojik duvarlari teknolojiyle asan yeni bir kultur de sokaklari geri alma pesinde bu arada. Ruhunu kaybetmis sehirlere yeniden ruh verme pesinde, sehirli degerlerle dogayi yok saymadan. Duvarlari boyamasi bundandir. 70leri 80leri kurcalamasi bundandir. Cevreci olmasi bundandir. Sokaklarda pedal basmasi bundandir. Celikle bir butun olmasi bundandir.

NazIm

Yorumlar
9 Yorum to “Fixie ya da sabit vitesli bisiklet”
  1. Berfu says:

    En alttaki fotoğraf şahane.

  2. Nazim Keven says:

    o fotograf flickr'de fastboy nicknameli Ezra isimli bi fotografciya ait. Ezra meslek olarak fixed gear bisikletler ve onlara ozel aksamlar yapip satiyor.(misal muhtesem ahsap camurluklarinin hastasiyim) Flickr galerisini siddetle tavsiye ederim, bisikletlerine, esine ve kopegine asik bir adamin bisikletlerinin, esi Hillary ve kopegi Putney'in muhtesem fotolari:

    http://www.flickr.com/photos/fastboy/

  3. meren says:

    Çünkü neredeyse tüm ulaşım ihtiyaçlarımı bisiklet ile karşılayabilecekken bunu yapmayıp araba sürüyor oluşumdan utanayım diye 🙁 Evet.

  4. Tuna Turkmen says:

    Nazim. bu cok heyecan verici bir yeni akim. ama cok bi anonim, efsane tadinda bahsetmişsin. bizi google'a kul etmesen de yer zaman ve insanları da not düşsen, kim bu insanlar die ete kemiğe bürünse keşke. yorumlar üzerinden beslesene inceden.

  5. Nazim Keven says:

    Valla 21.yy da sanirim hersey anonim olarak yuruyor, ya da o kadar fazla sayida insanin katkisi oluyor ki kahramanlara ihtiyac kalmiyor. Fixielerin populerlesmesi de oyle, yazi da bahsettigim gibi kuryelerden, bisiklet severlere oradan moda objesi olup hipsterlara giden bir trend var. Ama hani su isim bu isim diyebilecgin birisi yok bildigin kadariyla. Belki Sheldon Brown abimizi bi anmak lazim, su makalesi ile:

    http://www.sheldonbrown.com/fixed.html

    Hem fixieleri genis kitlelere tavsiye etti, hem de o makalede linkini bulabilceginiz uzere kendi fixienizi kendiniz nasil yapabilceginizi detayli olarak anlatiyor. Fixielerin populerliginin politik bir hareket olmadigini, fixie kullananlari ortak bir payda altina toplamanin(benim yapmaya calistigim gibi) son tahlilde aslinda cok da dogru olmadiginin altini cizmek lazim. Bin bir turlu insan bin bir turlu sebeple kullaniyor bu aletleri su noktada, buyuk bisiklet firmalari fixie modelleri satiyor ki artik fixie sahibi olmak bi kredi kartina bakiyor.

    Yani kim bu insanlar dedigin sen ben herkes. Tabi sokak sanatcisi, junglor, muzisyen, grafiker, aktivist, ekolojist, freeganist vs. gibi bu insanlarin bin bir baska turlu acilimi var. Ama onu takip etmek zor.

  6. Oktay says:

    Bildiğimiz kontra değil fixie. Kontra bir fren çeşididir. Fixie’nin kontra frenden farkı fixie’de pedalı geri çevirdiğinde bisiklet de geri gider. Kontra’da bisiklet sadece durur.

  7. Nazım says:

    Arastirdim baktim valla dogru diyorsun Oktay, fixed gear bildigimiz kontra pedal degilmis harbiden. Kontra pedal arka gobege (hub) yerlestirilen ozel bir mekanizma ile pedali geri cevirdiginde frenleme saglayan bir mekanizma imis ve taa 1898’de icat edilmis. Olay gobegin icinde olup bittigi icin pedali geri cevirdiginde tekerlek geriye dogru donmuyor. Fixieler kontra pedala kiyasla cok daha basit mekanizma, ileri cevirdinm mi ileri geri cevirdin mi geri gidiyor. Yaziyi bu bilgi isiginda duzelticem, bilgilendirme icin tesekkurler

  8. inan6666 says:

    bugün 2 yazı okudum. ilki mash up ikincisi bu. çok yararlandım. teşekkürler.

  9. JoKeR says:

    bu bisikletle dünya turu yapmak lazım

Yorum Bırakın